训俭示康

xùn jiǎn shì kāng
训俭示康

wú běn hán jiā, shì yǐ qīng bái xiàng chéng.
吾本寒家，世以清白相承。
wú xìng bù xǐ huá mí, zì wèi rǔ ér, zhǎng zhě jiā yǐ jīn yín huá měi zhī fú, zhé xiū nǎn qì qù zhī.
吾性不喜华靡，自为乳儿，长者加以金银华美之服，辄羞赧弃去之。
èr shí tiǎn kē míng, wén xǐ yàn dú bù dài huā.
二十忝科名，闻喜宴独不戴花。
tóng nián yuē:" jūn cì bù kě wéi yě.
同年曰：“君赐不可违也。
" nǎi zān yī huā.
”乃簪一花。
píng shēng yī qǔ bì hán, shí qǔ chōng fù yì bù gǎn fú gòu bì yǐ jiǎo sú gàn míng, dàn shùn wú xìng ér yǐ.
平生衣取蔽寒，食取充腹；亦不敢服垢弊以矫俗干名，但顺吾性而已。
zhòng rén jiē yǐ shē mí wèi róng, wú xīn dú yǐ jiǎn sù wèi měi.
众人皆以奢靡为荣，吾心独以俭素为美。
rén jiē chī wú gù lòu, wú bù yǐ wéi bìng.
人皆嗤吾固陋，吾不以为病。
yīng zhī yuē:" kǒng zǐ chēng' yǔ qí bù xùn yě níng gù.
应之曰：“孔子称‘与其不逊也宁固。
' yòu yuē' yǐ yuē shī zhī zhě xiān yǐ.
’又曰‘以约失之者鲜矣。
' yòu yuē' shì zhì yú dào, ér chǐ è yī è shí zhě, wèi zú yǔ yì yě.
’又曰‘士志于道，而耻恶衣恶食者，未足与议也。
' gǔ rén yǐ jiǎn wèi měi dé, jīn rén nǎi yǐ jiǎn xiāng gòu bìng.
’古人以俭为美德，今人乃以俭相诟病。
xī, yì zāi!" jìn suì fēng sú yóu wéi chǐ mí, zǒu zú lèi shì fú, nóng fū niè sī lǚ.
嘻，异哉！”近岁风俗尤为侈靡，走卒类士服，农夫蹑丝履。
wú jì tiān shèng zhōng, xiān gōng wèi qún mù pàn guān, kè zhì wèi cháng bù zhì jiǔ, huò sān xíng wǔ xíng, duō bù guò qī xíng.
吾记天圣中，先公为群牧判官，客至未尝不置酒，或三行、五行，多不过七行。
jiǔ gū yú shì, guǒ zhǐ yú lí lì zǎo shì zhī lèi yáo zhǐ yú pú hǎi cài gēng, qì yòng cí qī.
酒酤于市，果止于梨、栗、枣、柿之类；肴止于脯、醢、菜羹，器用瓷、漆。
dāng shí shì dài fū jiā jiē rán, rén bù xiāng fēi yě.
当时士大夫家皆然，人不相非也。
huì shù ér lǐ qín, wù báo ér qíng hòu.
会数而礼勤，物薄而情厚。
jìn rì shì dài fū jiā, jiǔ fēi nèi fǎ, guǒ yáo fēi yuǎn fāng zhēn yì, shí fēi duō pǐn, qì mǐn fēi mǎn àn, bù gǎn huì bīn yǒu, cháng liàng yuè yíng jù, rán hòu gǎn fā shū.
近日士大夫家，酒非内法，果、肴非远方珍异，食非多品，器皿非满案，不敢会宾友，常量月营聚，然后敢发书。
gǒu huò bù rán, rén zhēng fēi zhī, yǐ wéi bǐ lìn.
苟或不然，人争非之，以为鄙吝。
gù bù suí sú mí zhě, gài xiān yǐ.
故不随俗靡者，盖鲜矣。
jiē hū! fēng sú tuí bì rú shì, jū wèi zhě suī bù néng jìn, rěn zhù zhī hū! yòu wén xī lǐ wén jìng gōng wèi xiāng, zhì jū dì yú fēng qiū mén nèi, tīng shì qián jǐn róng xuán mǎ, huò yán qí tài ài.
嗟乎！风俗颓弊如是，居位者虽不能禁，忍助之乎！又闻昔李文靖公为相，治居第于封丘门内，厅事前仅容旋马，或言其太隘。
gōng xiào yuē:" jū dì dāng chuán zǐ sūn, cǐ wèi zǎi xiàng tīng shì chéng ài, wèi tài zhù fèng lǐ tīng shì yǐ kuān yǐ.
公笑曰：“居第当传子孙，此为宰相厅事诚隘，为太祝奉礼厅事已宽矣。
" cān zhèng lǔ gōng wèi jiàn guān, zhēn zōng qiǎn shǐ jí zhào zhī, dé yú jiǔ jiā, jì rù, wèn qí suǒ lái, yǐ shí duì.
”参政鲁公为谏官，真宗遣使急召之，得于酒家，既入，问其所来，以实对。
shàng yuē:" qīng wèi qīng wàng guān, nài hé yǐn yú jiǔ sì?" duì yuē:" chén jiā pín, kè zhì wú qì mǐn yáo guǒ, gù jiù jiǔ jiā shāng zhī.
上曰：“卿为清望官，奈何饮于酒肆？”对曰：“臣家贫，客至无器皿、肴、果，故就酒家觞之。
" shàng yǐ wú yǐn, yì zhòng zhī.
”上以无隐，益重之。
zhāng wén jié wèi xiāng, zì fèng yǎng rú wèi hé yáng zhǎng shū jì shí, suǒ qīn huò guī zhī yuē:" gōng jīn shòu fèng bù shǎo, ér zì fèng ruò cǐ.
张文节为相，自奉养如为河阳掌书记时，所亲或规之曰：“公今受俸不少，而自奉若此。
gōng suī zì xìn qīng yuē, wài rén pō yǒu gōng sūn bù bèi zhī jī.
公虽自信清约，外人颇有公孙布被之讥。
gōng yí shǎo cóng zhòng.
公宜少从众。
" gōng tàn yuē:" wú jīn rì zhī fèng, suī jǔ jiā jǐn yī yù shí, hé huàn bù néng? gù rén zhī cháng qíng, yóu jiǎn rù shē yì, yóu shē rù jiǎn nán.
”公叹曰：“吾今日之俸，虽举家锦衣玉食，何患不能？顾人之常情，由俭入奢易，由奢入俭难。
wú jīn rì zhī fèng qǐ néng cháng yǒu? shēn qǐ néng cháng cún? yī dàn yì yú jīn rì, jiā rén xí shē yǐ jiǔ, bù néng dùn jiǎn, bì zhì shī suǒ.
吾今日之俸岂能常有？身岂能常存？一旦异于今日，家人习奢已久，不能顿俭，必致失所。
qǐ ruò wú jū wèi qù wèi shēn cún shēn wáng, cháng rú yī rì hū?" wū hū! dà xián zhī shēn móu yuǎn lǜ, qǐ yōng rén suǒ jí zāi! yù sūn yuē:" jiǎn, dé zhī gòng yě chǐ, è zhī dà yě.
岂若吾居位、去位、身存、身亡，常如一日乎？”呜呼！大贤之深谋远虑，岂庸人所及哉！御孙曰：“俭，德之共也；侈，恶之大也。
" gòng, tóng yě yán yǒu dé zhě jiē yóu jiǎn lái yě.
”共，同也；言有德者皆由俭来也。
fū jiǎn zé guǎ yù, jūn zǐ guǎ yù, zé bù yì yú wù, kě yǐ zhí dào ér xíng xiǎo rén guǎ yù, zé néng jǐn shēn jié yòng, yuǎn zuì fēng jiā.
夫俭则寡欲，君子寡欲，则不役于物，可以直道而行；小人寡欲，则能谨身节用，远罪丰家。
gù yuē:" jiǎn, dé zhī gòng yě.
故曰：“俭，德之共也。
" chǐ zé duō yù.
”侈则多欲。
jūn zǐ duō yù zé tān mù fù guì, wǎng dào sù huò xiǎo rén duō yù zé duō qiú wàng yòng, bài jiā sàng shēn shì yǐ jū guān bì huì, jū xiāng bì dào.
君子多欲则贪慕富贵，枉道速祸；小人多欲则多求妄用，败家丧身；是以居官必贿，居乡必盗。
gù yuē:" chǐ, è zhī dà yě.
故曰：“侈，恶之大也。
" xī zhèng kǎo fù zhān zhōu yǐ hú kǒu, mèng xī zi zhī qí hòu bì yǒu dá rén.
”昔正考父饘粥以糊口，孟僖子知其后必有达人。
jì wén zi xiāng sān jūn, qiè bù yī bó, mǎ bù shí sù, jūn zǐ yǐ wéi zhōng.
季文子相三君，妾不衣帛，马不食粟，君子以为忠。
guǎn zhòng lòu guǐ zhū hóng, shān jié zǎo zhuō, kǒng zǐ bǐ qí xiǎo qì.
管仲镂簋朱纮，山节藻棁，孔子鄙其小器。
gōng shū wén zi xiǎng wèi líng gōng, shǐ qiū zhī qí jí huò jí xū, guǒ yǐ fù dé zuì chū wáng.
公叔文子享卫灵公，史鰌知其及祸；及戌，果以富得罪出亡。
hé zēng rì shí wàn qián, zhì sūn yǐ jiāo yì qīng jiā.
何曾日食万钱，至孙以骄溢倾家。
shí chóng yǐ shē mí kuā rén, zú yǐ cǐ sǐ dōng shì.
石崇以奢靡夸人，卒以此死东市。
jìn shì kòu lái gōng háo chǐ guān yī shí, rán yǐ gōng yè dà, rén mò zhī fēi, zǐ sūn xí qí jiā fēng, jīn duō qióng kùn.
近世寇莱公豪侈冠一时，然以功业大，人莫之非，子孙习其家风，今多穷困。
qí yú yǐ jiǎn lì míng, yǐ chǐ zì bài zhě duō yǐ, bù kě biàn shù, liáo jǔ shù rén yǐ xùn rǔ.
其余以俭立名，以侈自败者多矣，不可遍数，聊举数人以训汝。
rǔ fēi tú shēn dāng fú xíng, dāng yǐ xùn rǔ zǐ sūn, shǐ zhī qián bèi zhī fēng sú yún.
汝非徒身当服行，当以训汝子孙，使知前辈之风俗云。